Tandenknarsen en Bruxisme: Oorzaken, Oplossingen en Tips

Bruxisme komt vaak voor terwijl je slaapt. Er zit dan te veel spanning op je kaakspieren, hierdoor gaat je kaak klemmen of ga je tandenknarsen. Ben je benieuwd wat je zelf kunt doen tegen knarsetanden of wil je iemand anders helpen om er vanaf te komen?

Slaapnugoed.nl helpt je om te stoppen met tandenknarsen.

Wat is Bruxisme?

Het knarsen van tanden of het klemmen met van je kaak wordt ook wel bruxisme genoemd. Als je last hebt van bruxisme schuiven je tanden en kiezen krachtig over elkaar of je klemt je tanden en kiezen stevig op elkaar, dit wordt ook wel kaakklemmen genoemd. Beide vormen worden bruxisme genoemd. 

Tandenknarsen doe je grotendeels ’s nachts, maar tanden klemmen of kaakklemmen doe je ook overdag. Zowel volwassenen als kinderen knarsetanden, maar vooral bij kinderen verdwijnt het meestal spontaan. 

Bruxisme is meestal niet gevaarlijk voor je gezondheid, maar het kan op den duur wel zorgen voor verschillende problemen, zoals:

In de meeste gevallen zorgt bruxisme in ieder geval voor tandpijn en pijn in de kaak. 

Hoe weet je of je last hebt van Bruxisme?

Niet iedereen die last heeft van bruxisme heeft direct door dat hij of zij hier last van heeft. Ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking tandenknarst, hiervan is ongeveer 10% volwassen. 

Omdat tandenknarsen meestal ’s nachts gebeurt, heb je niet direct door dat je een tandenknarser bent. Word je ’s ochtends vaak wakker met pijn je tanden of in je kaak? Dan wijst dit erop dat je tandenknarst. 

Tanden klemmen of kaakklemmen doen de meeste mensen ook overdag, maar dat wil niet direct zeggen dat je het ook bewust doet. Ervaar je niet alleen ’s ochtends last van pijn in de tanden of in de kaak? Dan kan dit nog een teken zijn dat je last hebt van bruxisme. 

Het is nog duidelijker als bijvoorbeeld een partner of ander familielid je erop wijst. Het maakt namelijk geluid. Een familie kan horen of je ’s nachts tandenknars geluiden maakt. 

Wat is de oorzaak van tandenknarsen en tanden klemmen?

Tandenknarsen en tanden klemmen hebben niet één exacte oorzaak, maar het is vaak wel duidelijk waarom iemand tandenknarst of klemt met zijn of haar kaak. Hieronder staan alle oorzaken op een rij beginnend met de meest voorkomende oorzaak:

Meest voorkomende oorzaak: Stress

Voor zowel tandenknarsen en tanden klemmen is stress de meest voorkomende oorzaak. 

Het kan zijn dat je onder – en bovenkaak niet goed op elkaar aansluiten. Dit kan ook tandenknarsen of kaakklemmen veroorzaken. In dit geval is het een goed idee om contact op te nemen met je tandarts. 

Dat stress niet alleen voor chaos in je hoofd zorgt, wist je misschien al. Stress zorgt namelijk voor spanning door je hele lichaam. Bij te veel spanning kunnen je spieren dit niet meer aan. Zo krijgen mensen vaak ook nek – of rugklachten als ze gestrest zijn. 

Stress kan ook spanning veroorzaken in je mond en dus in je kaak. Hierdoor ga je sneller kaakklemmen of tandenknarsen als je slaapt. Maar je kan het ook onbewust overdag doen. 

Naast stress zijn er ook nog andere aspecten die in verband worden gebracht met tandenknarsen en tanden klemmen. 

Bruxisme door slaapstoornis

Mensen die vaak last hebben van slaapstoornissen hebben ook vaak last bruxisme. Dit is een redelijk verklaarbaar verband, want als je gestrest bent, slaap je waarschijnlijk ook minder goed. Dit zorgt weer voor extra spanningen in je lichaam. 

Tandenknarsen door ongezonde leefstijl

Naast dat lichamelijk problemen kunnen zorgen voor knarsetanden, wijst ook een ongezonde leefstijl met op een verhoogde kans. 

Roken en overmatig alcohol– en cafeïnegebruik zijn veel voorkomende oorzaken. Bij rokers wordt tot twee keer vaker bruxisme vastgesteld, dan bij niet-rokers.  

Heeft knarsetanden te maken met drugs?

Tandenknarsen is gevolg van het speed of XTC gebruik. Iedereen die wel eens drugs gebruikt, merkt dat hij of zij op dat moment een beetje aan het tanden klemmen of knarsetanden is.

Als je drugs zoals XTC en speed gebruikt, dan komt tandenknarsen heel veel voor. 

Als je met drugs tandenknarst, hoeft niet te betekenen dat je dit ook zonder drugs doet. Merk je dat je ook tandenknarst of veel je tanden op elkaar klemt, als je geen drugs gebruikt? Dan heb je misschien last van bruxisme. Ondervind je hier vervelende gevolgen van? Dan is het handig om contact op te nemen met je tandarts.

Tandenknarsen door medicijnen

Bepaalde medicijnen, zoals antidepressiva, medicatie tegen ADHD en narcolepsie, blijken een verband te hebben met tandenknarsen. 

Antidepressiva zijn medicijnen die kunnen helpen bij een depressie of angststoornis. Dit wordt vooral voorgeschreven bij ernstige klachten. 

Mensen met ADHD krijgen niet allemaal dezelfde medicatie. Het kan dus voorkomen dat jouw medicijnen wel tandenknarsen als bijwerking hebben en een ander medicijn niet. 

Narcolepsie is een ander woord voor een slaapstoornis of problemen met slapen. Hier worden, ook weer in ernstige gevallen, medicijnen voor voorgeschreven. 

Knarsen met je tanden kan een bijwerking zijn van het gebruik van deze medicijnen.

Ziektes waardoor je kan gaan tandenknarsen

Ziektes die het centrale zenuwstelsel aantasten zorgen indirect ook voor knarsen met je tanden. Dit zijn bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson of de ziekte van Huntingon. 

De ziekte van Parkinson is een progressieve hersenaandoening, dat houdt in dat de ziekte naar mate de tij erger wordt. Bij de ziekte van Parkinson wordt de aansturing van spierbewegingen aangetast. In je kaak zitten diverse spieren. Knarsen met je tanden kan ook een gevolg zijn van de ziekte van Parkinson. 

Huntington is ook een progressieve hersenaandoening. Mensen die de ziekte van Huntington krijgen, krijgen onder andere te maken met motorische symptomen. Dit heeft dus invloed op je motoriek, waaronder de bewegingen van je kaak. 

Voor alle duidelijk: dit betekent natuurlijk niet dat je Parkinson of Huntington hebt als je met je tandenknarst. 

Is tandenknarsen erfelijk?

Je zou het misschien niet in de eerste instantie denken, maar tandenknarsen is inderdaad erfelijk! In 40 tot 60 procent van de gevallen speelt erfelijkheid een belangrijke rol. 

Vraag maar eens rond in je familie of andere familieleden hier (ook) last van hebben. 

Als je bij een tandarts komt met pijnlijke klachten in de tanden of in de kaak, zal deze waarschijnlijk ook vragen of mensen in je familie last hebben van bruxisme. 

Wat zijn de gevolgen van knarsetanden?

Knarsetanden kan vervelende gevolgen hebben. Je kan je tanden en kiezen er erg mee beschadigen, bijvoorbeeld door slijtage, het kapot gaan van glazuur en het afbreken van vullingen. 

In hele uitzonderlijke gevallen kan de tand of kies zelf ook barsten. Dit komt gelukkig minder vaak voor. 

Daarnaast, zoals al eerder genoemd, zorgt knarsetanden voor pijn in de tanden en in de kaak. Dit is vaak ’s ochtends als je opstaat, want de meeste mensen knarsetanden ’s nachts. 

Dit is vaak voor jezelf een onverklaarbare pijn, want ’s nachts doe je toch niets met je tanden of je kaak? 

Heb je dus ’s ochtends vaak last van pijnlijke tanden en gevoeligheid in de kaak? Neem dan eens contact op met je tandarts.

Hoe wordt Bruxisme vastgesteld?

Het vaststellen wordt doorgaans gedaan door je tandarts. Bij de tandarts geef je aan de last hebt van pijn in je tanden en kaak. De tandarts gaat vervolgens na of je misschien wel tandenknarst of klemt met je kaak. 

Dit doet hij of zij door verder vragen naar andere factoren die mogelijk het tandenknarsen veroorzaken. Dit zijn de eerder genoemde punten, zoals:

Daarnaast kijkt de tandarts uiteraard in je mond. 

Hierbij kijkt hij of zij vooral of er slijtage van de tanden plaatsvindt en of er afdrukken van de kiezen in de wang of tong aanwezig zijn. Dit zijn indirecte kenmerken voor tanden klemmen of knarsen. 

Om bruxisme écht vast te stellen, moet je een slaaponderzoek doen. Dit onderzoek wordt in een ziekenhuis of een gespecialiseerde kliniek gedaan, zoals een slaap/waakcentrum. 

Tijdens dit onderzoek wordt je aangesloten op speciale apparatuur, die onder andere de spierspanning in de kauwspieren, ademhalingspatronen en hersenactiviteit registreert. Het is dus de bedoeling dat je gaat slapen tijdens dit onderzoek. 

Dat is natuurlijk best lastig als er allemaal apparatuur om je heen staat. Daarom wordt dergelijk onderzoek zelden uitgevoerd en de kosten zijn ook erg hoog. 

Wat kan je zelf doen tegen tandenknarsen?

De eerste stap naar genezing is uiteraard het bewust worden ergens van. Dat geldt ook voor tandenknarsen. 

Oorzaken zoals stress of een slaapstoornis zijn vaak wat moeilijker aan te pakken zonder de hulp van een professional. Maar sommige oorzaken kan je gelukkig direct zelf aanpakken. Hierbij denk je aan het stoppen met roken en het verminderen van alcohol – en cafeïnegebruik. Een gezonde leefstijl kan helpen tegen het tandenknarsen. 

Hieronder staan alle oplossing op een rij, beginnend met de oplossingen die het beste werken:

Ga ontspannen slapen

Dit geldt eigenlijk voor iedereen. Je slaapt het beste als je ontspannen naar bed gaat. Zorg ervoor dat je ’s avonds tot rust komt. 

Praat bijvoorbeeld over je dag, zodat je al je zorgen uitgesproken hebt voordat je gaat slapen. Is er toevallig niemand in de buurt voor een gesprekje? Probeer dan bijvoorbeeld eens een boek te lezen in plaats van je Facebook/Insta/Linkedin tijdlijn te checken. 

Wat je ook nog kan doen om goed te kunnen slapen, zijn ontspanningsoefeningen of yoga. Dit zorgt er allemaal voor dat je je hoofd als het ware leegmaakt voordat je gaat slapen. 

Het is moeilijk voor ons om je hier concreet tips over te geven, omdat de oorzaak van je stress 100-en-1 dingen kan zijn. 

Maar het meest effectieve middel tegen tandenknarsen en bruxisme is ontspannen.

Zorg voor lichaamsbeweging

Sporten sowieso goed voor je lichaam, maar zeker als je veel spanning en stress ervaart, is sporten een goed idee. Door te sporten verdwijnt de spanning uit je lichaam. 

Ben je nu bang dat je super intensief moet gaan sporten zoals hardlopen of gewichtheffen, om te kunnen stoppen met tandenknarsen? Zeker niet! 

Dagelijks een lange wandeling of een rondje fietsen, kan natuurlijk ook. Je moet doen waar jij je prettig bij voelt. 

Let op wat je eet

Door verschillende voedingsmiddelen te vermijden, of in ieder geval te verminderen, kan je knarsetanden tegengaan. Deze voedingsmiddelen hebben een negatief effect op bruxisme:

Middelen die je gebit ’s nachts beschermen

Het oplossen van bruxisme of tandenknarsen gaat niet over één nacht ijs. Daarom raden we sterk aan om tijdens dat proces je gebit te beschermen, zodat je geen schade oploopt en het bespaart je misschien wel een hele dikke tandarts rekening.

Anti-Tandenknars Bitjes

Wat kunnen professionals doen tegen bruxisme?

Soms is het niet mogelijk om zelf tot de oplossing te komen. Schakel in dat geval de hulp in van een professional, zoals een tandarts, psycholoog of fysiotherapeut. 

Tandarts

Naast het vaststellen van tandenknarsen of tanden klemmen, kan de tandarts je ook helpen om verdere schade aan je gebit te voorkomen. 

Dit doet hij of zij door middel van een knarsbitje. De tandarts maakt het bitje, ook wel opbeetplaat of splintplaat genoemd, tegen tandenknarsen op maat voor je. 

Het knarsbitje is een plastic bitje dat je ’s nachts in doet. Door het bitje kunnen je tanden niet verder beschadigen, omdat ze niet over elkaar heen kunnen schuiven. 

Het bitje is ongeveer twee tot drie millimeter dik en wordt over de boventanden aangebracht. Het is niet zeker of het bitje ook het tandenknarsen tegengaat, maar het helpt in ieder geval om de schade aan je tanden te beperken. 

Het is ook mogelijk om een verstelbaar knarsbitje aan te schaffen bij bijvoorbeeld een drogist, deze kan uiteraard veel minder lekker zitten, omdat het niet op maat is gemaakt. 

Psycholoog

Heb je veel last van stress of heb je het idee dat je een slaapstoornis hebt? Dan kan een psycholoog helpen bij het doorbreken van een ongewenst patroon. Het ongewenste patroon is in dit geval het tandenknarsen of klemmen. 

Een psycholoog leert je om te gaan met stress door middel van ademhalingsoefeningen, het verwerken van trauma’s en daarnaast krijg je tips voor een betere nachtrust. 

Dit kan op den duur helpen om te stoppen met tandenknarsen. 

Fysiotherapeut

Door langdurig tandenknarsen en klemmen met je tanden, krijg je pijn aan de kauwspieren en pijn bij het bewegen van je kaak. Een fysiotherapeut helpt je dus niet met het tegengaan van bruxisme, maar de fysio helpt je bij het gevolgen van tandenknarsen. 

Door middel van ontspanningsoefeningen, massages en de bewustwording van knarsen en/of klemmen helpt de fysiotherapeut bij de pijn als gevolg van tandenknarsen.

Ook dit weer met als doel om ontspannen en daardoor beter te slapen.

Tandenknarsen en Botox

Ja, dit is misschien een beetje raar, maar er wordt soms wel eens botox gebruikt bij het tegengaan van tandenknarsen. 

De botox wordt in de kaakspieren gespoten. Hierdoor verlaagt de spanning in deze spieren, waardoor het knarsen en klemmen vermindert en soms helemaal stopt. 

Het kan enkele weken duren voordat de behandeling aanslaat. Daarnaast is ook de duur van de behandeling per persoon verschillend. Je kan dus ook na de eerste keer botox, weer gaan tandenknarsen of kaakklemmen. 

Voor het optimale resultaat moeten de botoxinjecties om de drie tot vier maanden herhaald worden. 

Acupunctuur en tandenknarsen

Behandelaars zeggen dat bruxisme goed te verhelpen is met acupunctuur. Ze kijken hierbij naar de gehele vitaliteit van de patiënt, zodat ze dat kaakklachten effectief kunnen verhelpen. Tijdens de behandeling worden er acupunctuurnaalden geplaatst op de specifieke locaties, die te maken hebben met de klachten.

Verminder bruxisme door deze vier yoga oefeningen

Met deze vier oefeningen verminder je bruxisme. Door de oefeningen verminder je de spanning op je kaak, waardoor je minder gaat kaakklemmen. Dit wordt ook wel kaak yoga genoemd.

Luchtkauwen

Gebruik bij deze oefening geen eten of kauwgom, het heet niet voor niets luchtkauwen.

Moet je ervan gapen? Dat kan, maar dat is juist positief!

Masseren van de kaakspieren

Daarna kan je doorgaan met het masseren van je kaakspieren

Vergeet je nek en schouders niet

Om de kaken te ontspannen is het ook van belang om de nek en schouders mee te nemen in dit proces. Als je hoofd en nek op de goede manier staan, helpt dit ook om de kaken terug in balans te brengen. 

De nekrol:

De schouderrol:

Veelgestelde vragen

Bij tandenknarsen schuif je je tanden heen en weer over elkaar heen. Bij tanden klemmen, ook wel kaakklemmen, klem je eigenlijk je kaak zo hard en stevig dicht dat er constant spanning op je kaken staat. 

De overkoepelende naam voor tandenknarsen en tanden klemmen is bruxisme [Wat is Bruxisme]. 

Bij wie komt bruxisme vaak voor?

Zowel volwassenen als kinderen hebben last van bruxisme [Wat is Bruxisme]. Ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking knarst met de tanden. 

Hoe kom je erachter of je knarsetandt?

Er zijn verschillende tekenen die erop wijzen of je knarsetandt. Zo kan je ’s ochtends wakker worden met pijn in je mond, maar er zijn meer factoren [Hoe weet je of je last hebt van Bruxisme?].  

Wat zijn de oorzaken van tandenknarsen?

Tandenknarsen heeft vaak niet één specifieke oorzaak. Lees hier alle mogelijke oorzaken [Wat zijn de oorzaken van Tandenknarsen].

Wat zijn de gevolgen van knarsetanden?

Het is niet gevaarlijk, maar toch heeft knarsetanden verschillende vervelende gevolgen [Wat zijn de gevolgen van knarsetanden].

Wat zijn de oplossingen voor tandenknarsen?

Als je tandenknarst als gevolg van een dieperliggende oorzaak zoals een slaapstoornis, stress of psychische stoornis, zoek dan hulp bij een professional zoals een psycholoog of slaapcoach. 

Daarnaast zijn er verschillende oefeningen die je zelf kunt doen [Wat kan je zelf doen tegen tandenknarsen].

Wat houdt een slaaponderzoek naar bruxisme in?

Wetenschappers zijn van menig dat je bruxisme pas echt kan vaststellen als er een (heel duur) slaaponderzoek gedaan wordt [Hoe wordt bruxisme vastgesteld].